مطالعه کموتاکسونومی جنس fritillaria l. (liliaceae) در استان چهار محال و بختیاری ایران

جنس fritillaria (لاله واژگون) دارای 18 گونه، شامل دو گونه ی انحصاری در ایران است. وضعیت پراکنش جمعیت های طبیعی و تاکسونومی این گونه ها در ایران از زمان انتشار فلور ایرانیکا به روزرسانی نشده اند. این پایان نامه به بررسی وضعیت تاکسونومیک این جنس در ایران و گزارش های اخیر و مطالعه ی جمعیت های مختلف گونه های این جنس در ایران با استفاده از پروفایل ترکیبات فلاونوئیدی، بررسی گونه ها با استفاده از صفات تشریحی ساقه و ریشه و شناسایی کلاس فلاونوئیدهای استخراج شده می پردازد. بر اساس نتایج حاصل از مطالعه ی پراکنش جمعیت ها، حفاظت از ذخایر ژنتیکی تعدادی از گونه های این جنس پیشنهاد گردید. در این مطالعه 151 لکه ی فلاونوئیدی از 11 کروماتوگرام متعلق به 15 گونه ی جنس لاله واژگون در ایران با استفاده از کروماتوگرافی لایه نازک جداسازی شد، و نوع فلاونوئیدها با استفاده از اسپکتروفوتومتری طیف 220-550 نانومتر تعیین شده است. در مجموع 6 نوع فلاونوئید شناسایی شده است: فلاون، ایزوفلاون، فلاوانون، دی هیدروفلاونول و فلاونول (هیدروکسیل کربن 3 آزاد و یا استخلاف شده). گونه های مختلف دارای 3 تا 11 ترکیب هستند و میزان نسبی بیوسنتز این ترکیبات در پروفایل متفاوت است. هر یک از انواع فلاونوئیدها در گونه های مورد مطالعه بر اساس تنوع در استخلاف و گلیکوزیلاسیون توسط لکه های متفاوتی (میزان rf متفاوت) مشاهده شده اند. در مجموع 151 لکه از کروماتوگرام جدا شد. نتایج نشان داد که تنوع در توزیع نوع فلاونوئید، نوع ترکیب، میزان مهاجرت و مقدار نسبی آن روی کروماتوگرام برای توصیف گونه ها اهمیت داشته و طبقه بندی فعلی آرایه ها در سطح زیرجنس را مورد تایید قرار می دهند. در بخش آناتومی ساقه و ریشه، دوازده گونه مختلف جنس fritillaria در ایران با جمع آوری نمونه ها از رویشگاه های طبیعی آنها در سراسر ایران و برش گیری عرضی و رنگ آمیزی اندام ها و با استفاده از میکروسکپ نوری و تصویر برداری دیجیتال با هدف بررسی اهمیت و کاربرد صفات تشریحی در تاکسونومی این جنس در ایران انجام شد. نتایج نشان دادند که تعدادی از صفات تشریحی ساقه و ریشه (از جمله توزیع بافت های مقاوم زیر اپیدرم، تعداد دستجات آوندی در استوانه مرکزی ریشه) در گونه های مورد مطالعه f. chlorantha, f. caucasica, f. assyriaca, f. crassifolia, f. imperialis, f. reuteri, f. straussii, f. persica, f. poluninii, f. raddeana, f. uva-vulpis, f. zagrica ارزش دیاگنوزی دارند. واژگان کلیدی: آناتومی، ایران، پراکنش جغرفیایی، پروفایل لکه های فلاونوئیدی، جنس لاله واژگون، شناسایی ترکیبات فلاونوئیدی، کموتاکسونومی گیاهی